Goed gebruik van (fluoro-) quinolonen - IV (vervolgbericht)

Verhoogd risico op lekkende hartkleppen bij gebruik van fluoroquinolonen (FQ).

In november 2020 heeft het CBG een bericht gepubliceerd over een verhoogd risico op lekkende hartkleppen bij gebruik van FQ. Deze melding is gestoeld op een grote retrospectieve case-control studie [1]. Hierbij werden patiënten die orale FQ gebruikten o.b.v. diagnosecodes vergeleken met patiënten die amoxicilline of azitromycine gebruikten.

Hoewel het relatieve risico (lekkende aortaklep of mitralklep), gecorrigeerd voor cofactoren (adjusted rate ratio, aRR), bij actueel gebruik (<30 dagen geleden) van orale FQ vergeleken met amoxicilline met 2,40 statistisch significant was (95% CI: 1,82-3,16), was dit voor recent (30 tot 60 dagen geleden) en gebruik in het verleden (>60 dagen geleden) numeriek afnemend en niet statistisch significant. Afgezet tegen azitromycine was het effect kleiner.

Belangrijk hierbij is dat het zeer zeldzame gebeurtenissen betreft bij ruim 12.500 patiënten in de groep met kleplekkage en ruim 125.000 patiënten in de controlegroep. De auteurs concluderen dat er verder onderzoek noodzakelijk is om het risico beter in kaart te brengen („Further studies are needed to fully characterize the incremental risk of valvular heart disease and other adverse events in patients treated with fluoroquinolones.“ [1]). Ondanks het feit dat deze studie een grote aantal aan patiënten geïncludeerd heeft en de gebruikte methodes adequaat en zorgvuldig uitgevoerd zijn is het onduidelijk of er sprake kan zijn van vertekeningen, b.v. ziekere patiënten in de FQ groep (confounding by indication) of tijd van stellen van de diagnose (detection bias) [2]. Tevens is het absolute risico d.m.v. case-control studies niet te bepalen, maar het gaat om een heel beperkt absoluut risico.

Concluderend is deze studie, en het navolgende bericht van het CBG, een belangrijk signaal dat het risico op bijwerkingen van FQ gebruik nader bepaald moet worden en een nadrukkelijke herinnering om de indicatie zorgvuldig te stellen (noodzaak van behandeling en mogelijke alternatieven). Conform de eerdere nieuwsberichten (zie hieronder) over dit onderwerp, blijkt ook hier de absolute kans op de genoemde bijwerkingen gering, en blijft het voorschrijven van een middel uit deze antibioticagroep een afweging tussen de voor- en nadelen.

Eerdere SWAB nieuwsberichten over dit onderwerp:
●  Goed gebruik van (fluoro-) quinolonen - III (vervolgbericht) - Juli 2019
●  Goed gebruik van (fluoro-) quinolonen - II (vervolgbericht) - Mei 2019
●  Gebruik van (fluoro-) quinolonen - I - November 2018

1) Etminan M, Sodhi M, Ganjizadeh-Zavareh S, Carleton B, Kezouh A, Brophy JM. Oral Fluoroquinolones and Risk of Mitral and Aortic Regurgitation. J Am Coll Cardiol. 2019 Sep 17;74(11):1444-1450. doi: 10.1016/j.jacc.2019.07.035. PMID: 31514945.

2) Fralick M, Holbrook A. Oral fluoroquinolone was linked to mitral and aortic regurgitation compared with amoxicillin or azithromycin. Ann Intern Med. 2020 Jan 21;172(2):JC10. doi: 10.7326/ACPJ202001210-010. PMID: 31958824.