Advies ten aanzien van antimicrobiële profylaxe bij transrectale prostaatbiopsie
Eerder was er onduidelijkheid over de gevolgen van recent gesignaleerde mogelijke bijwerkingen op het vaatstelsel en reeds bekende bijwerkingen als spier- en peesletsel en neuropathie op de indicatiestelling van fluoro-quinolonen (zie de eerdere adviezen van de SWAB op deze website link en link).
De aandacht voor het bijwerkingenprofiel van quinolonen komt voort uit een Europees initiatief van de EMA om beter te kijken naar-, en beter te informeren over de nadelen van het gebruik van bepaalde groepen geneesmiddelen. Opnieuw is onduidelijkheid ontstaan over de toepassing hiervan in de klinische praktijk, nu vanwege een bericht van de Europese associatie voor urologie (EAU), om geen quinolonen meer te gebruiken rondom transrectale prostaatbiopsie.
Een in 2015 uitgevoerde meta-analyse toonde eerder de effectiviteit aan van profylaxe met een quinolon ten aanzien van het ontstaan van urineweginfectie (risicoreductie 63%), als ook op het ontstaan van bacteriemie (risicoreductie 68%). Kortdurende profylaxe (1 dag) bleek niet minder effectief dan verlengde profylaxe (≥3 dagen) [1].
In het advies van de EMA wordt letterlijk geadviseerd tegen gebruik van profylaxe ‘after’, dus na transrectale prostaatbiopsie [2]. Het is logisch dat hiermee wordt gerefereerd aan het geven van verlengde profylaxe, wat ook niet rationeel lijkt gezien de beschikbare gegevens. Het toedienen van kortdurende profylaxe m.n. vooraf, zodat er tijdens en rondom de ingreep een werkzame spiegel aanwezig is, kan hier in principe los van worden gezien. In het advies van zowel de EMA en de EAU ontbreekt deze toelichting.
In Europese landen met hoge percentages quinolonresistentie onder Enterobacteriaceae (“Enterobacteriales”) verliest de profylaxe om duidelijke reden zijn effectiviteit, echter hiervan is in Nederland vooralsnog beperkt sprake.
Het gebruik van quinolonen, blijft - zoals ook eerder bericht - onderhevig aan een afweging van de voor- en nadelen. De ernstige en blijvende nadelen die beschreven zijn in het EMA rapport zijn slechts hoogst zelden ontstaan - zij het überhaupt - na 1 of enkele giften. Dit moet worden gewogen tegen het positieve effect ten aanzien van het voorkomen van bacteriemie en gecompliceerde urineweginfectie.
Er is op dit moment geen alternatieve antimicrobiële profylaxe beschikbaar welke, op rationele gronden óf aangetoond, even effectief is. Een Nederlandse studie naar het gericht selecteren van profylaxe op grond van een vooraf genomen rectumkweek wordt op dit moment uitgevoerd. De verwachting is dat ook bij implementatie van deze strategie het gebruik van een fluoroquinolon vaak niet kan worden vermeden.
Afwegende alle bovengenoemde factoren is er op dit moment onvoldoende reden om het advies van de EAU te volgen, en valt in Nederland de afweging van alle voor- en nadelen, en bij gebrek aan een beter of gelijkwaardig alternatief, op dit moment in het voordeel uit van het gebruik van een quinolon als kortdurende profylaxe rondom transrectale prostaatbiopsie.
Referenties
1) Zani EL, Clark OA, Rodrigues Netto N, Jr. Antibiotic prophylaxis for transrectal prostate biopsy. Cochrane Database Syst Rev. 2011(5):CD006576.
2) Assessment report: Quinolone and fluoroquinolone medicinal products for systemic and inhalation use: https://www.ema.europa.eu/en/documents/referral/quinolone-fluoroquinolone-article-31-referral-assessment-report_en.pdf
Verantwoording: SWAB, CBG
De Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) is in 1996 opgericht op initiatief van de Vereniging voor Infectieziekten, de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie en de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuisapothekers. De SWAB beoogt de kwaliteit van het antibioticagebruik in Nederland te optimaliseren teneinde een bijdrage te leveren aan de beheersing van resistentie-ontwikkeling en aan beperking van de kosten en andere negatieve effecten van antibioticagebruik.
Blijf op de hoogte →
In onze privacy statement leest u meer over ons cookiebeleid.