Proefschrift: “Improving antimicrobial prescription in primary care: A multi – dimensional approach to antimicrobial resistance”

Op 24 oktober 2024 heeft Martijn Sijbom zijn proefschrift: “Improving antimicrobial prescription in primary care: A multi – dimensional approach to antimicrobial resistance” met succes verdedigd aan de Universiteit Leiden. Het doel van dit proefschrift was om de bijdrage aan de antibioticaselectiedruk door antibiotica voorschriften door huisartsen te kwantificeren, de kwaliteit van het voorschrijven van antibiotica door huisartsen te onderzoeken en de mogelijkheden tot verbetering ervan te verkennen.

Huisartsen schrijven 80-90% van de antibiotica voor humaan gebruik voor in een land. Het was echter onduidelijk in welke mate dit bijdraagt aan de antibioticaselectiedruk in dat land. Uit ons onderzoek bleek dat de antibioticaselectiedruk door het antibiotica voorschriften door huisartsen ook 80 tot 90 % is. Dit is groter dan voorheen werd aangenomen.

Een literatuurreview verzamelde determinanten die geassocieerd zijn met het onterecht voorschrijven van antibiotica door de huisarts. De belangrijkste determinanten waren de verwachtingen van de huisarts over de hulpvraag van de patiënt, patiëntverwachtingen, een grotere praktijkomvang en diagnostische onzekerheid.

Een ander onderzoek vergeleek het voorschrijven van antibiotica aan patiënten met SARS-Covid-19 met patiënten met een influenza infectie. Patiënten met SARS-CoVid-19 kregen minder antibiotica voorgeschreven. Wanneer huisartsen antibiotica voorschreven was dat vaker aan patiënten met een ernstigere infectie die leidde tot een ziekenhuisopname. De verklaring voor het lagere aantal voorschriften was waarschijnlijk een verminderde diagnostische onzekerheid door het testen en door de lage prevalentie van andere luchtweginfecties.

Antibiotica-allergieregistraties zijn vaak onterecht en leiden tot meer voorschriften voor breedspectrum antibiotica. Uit interviews met zorgmedewerkers bleek dat de grote oorzaken zijn: gebrek aan kennis, prioriteit en tijd, diagnostische onzekerheid, en moeilijke registratie in en lastig verwijderen uit de elektronische patiëntendossiers.

Uit een database onderzoek met circa 300.000 patiënten uit de regio Den Haag-Leiden en 1.150.000 antibiotica voorschriften bleek dat 40% van het aantal voorschriften voor een luchtweginfectie onterecht was en dat 70% van de macroliden voorschriften niet noodzakelijk was.

Hoewel de Nederlandse huisartsen in vergelijking met collega’s in Europese landen weinig antibiotica voorschrijven, is de conclusie van het proefschrift dat er toch ruimte voor verbeteringen is in Nederlandse huisartspraktijken. Dit kan door het verminderen van onterecht voorschrijven voor luchtweginfecties en van macroliden, en het verbeteren van de registratie van antibiotica-allergieën. Een volgende nog te onderzoeken stap is een proactieve aanpak in het monitoren van antibioticavoorschriften door middel van Big Data en kunstmatige intelligentie. 

Martijn Sijbom, huisarts en onderzoeker