Nieuwe Europese regels voor diergeneesmiddelen

Antibioticagebruik verder aan banden gelegd

Op 28 januari 2022 zal de nieuwe Europese diergeneesmiddelenverordening (EU 2019/6) in werking treden. Het doel van de nieuwe regels is het verminderen van administratieve lasten, het verbeteren van de interne markt en de beschikbaarheid van diergeneesmiddelen en tot slot het tegengaan van antibioticaresistentie. Met name de regels ten aanzien van het gebruik van antibiotica worden, mede op aandringen van Nederland, verder aangescherpt en geharmoniseerd in de EU.

Zo moeten de gegevens van de verkoop en gebruik van antibiotica worden verzameld door de lidstaten en gerapporteerd aan de European Medicines Agency (EMA). In Nederland is dit voor landbouwhuisdieren al sinds 2011 verplicht en worden de verzamelde gegevens geanalyseerd en gerapporteerd door de Stichting Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa).

Verder wordt het na het Europees verbod van het antibiotica als groeibevorderaar in 2006 nu ook het preventief gebruik van antibiotica bij groepen dieren verboden. Preventief gebruik is alleen nog toegestaan bij individuele dieren, bijvoorbeeld in het geval van perioperatieve profylaxe. Ook komen er restricties ten aanzien van de metafylactische inzet van antibiotica in koppelgehouden dieren. Zo mag dit alleen wanneer het risico op verspreiding van een infectie of een besmettelijke ziekte bij de groep dieren hoog is en wanneer er geen andere passende alternatieven beschikbaar zijn. In Nederland waren deze regels al sinds 2009 van kracht.

Tot slot komt er een lijst met antimicrobiële stoffen die worden gereserveerd voor humaan gebruik. Daarvoor zijn drie criteria opgesteld: 1. deze stoffen moeten van groot belang zijn voor de humane gezondheid, 2. er moet sprake zijn van een risico op resistentieoverdracht van dieren naar mensen en 3. de stoffen moeten niet essentieel zijn voor de behandeling van bepaalde infecties bij dieren. Aan dit laatste criterium wordt voldaan als er geen sprake is van ernstige morbiditeit of mortaliteit bij dieren door het wegvallen van deze behandeloptie, als er alternatieven zijn voor de behandeling of als het volksgezondheidsbelang uiteindelijk groter wordt geacht.

Naast de regels over antibiotica komen er EU-brede afspraken over het recept, dat in de hele EU geldig zal zijn. Dierenartsen mogen daarbij niet meer voorschrijven dan nodig is voor de behandeling. Om de beschikbaarheid van diergeneesmiddelen voor bepaalde diersoorten en indicaties te vergroten, wordt het eenvoudiger om via de zogenaamde cascaderegeling diergeneesmiddelen in geval van diergeneeskundige noodzaak uit andere lidstaten voor te schrijven. Daarvoor komt er een centrale Europese diergeneesmiddelendatabase. De online verkoop van diergeneesmiddelen wordt aan banden gelegd en beperkt tot producten waarvoor geen diergeneeskundig voorschrift nodig is. Het maken van publieksreclame voor receptplichtige diergeneesmiddelen was in Nederland al verboden maar dat gaat nu ook voor de hele EU gelden.

Veel maatregelen uit de nieuwe verordening zijn in Nederland al jaren van kracht waardoor de impact van de invoering in veel andere lidstaten groter zal zijn dan voor Nederland.

Els Broens, veterinair microbioloog/dierenarts, Universiteit Utrecht 
Joost van Herten, senior beleidsmedewerker/dierenarts, KNMvD