NethMap One Health: Antibioticaresistentie in Nederland laag, maar langzaam stijgend

NethMap One Health 2025 is verschenen met de gebruikscijfers van antimicrobiële middelen en met de resistentiedata van belangrijke pathogenen in zowel de humane gezondheidszorg als in de dierhouderij.

In 2024 is de resistentie van bepaalde ziekteverwekkende bacteriën in Nederland verder gestegen, vooral bij de verwekkers van urineweginfecties. Bovendien gebruiken ziekenhuizen de laatste jaren vaker laatstelijnsantibiotica. Aandacht voor antimicrobiële resistentie en het goed volgen van de voorschriften voor het gebruik van antibiotica is nodig om patiënten optimaal te kunnen blijven behandelen. Dit staat in het rapport NethMap One Health 2025, een samenwerking tussen de SWAB, het RIVM en Wageningen Bioveterinary Research.

In Nederland is antibioticaresistentie een minder groot probleem dan in het grootste deel van de wereld, maar ook hier neemt die problematiek langzaamaan toe. Vooral bij Enterobacterales, bacteriën die onder andere urineweginfecties veroorzaken, neemt de resistentie tegen eerstekeuzebehandelingen toe. Deze ontwikkeling doet zich in heel Europa voor, zij het dat daar nog vaker moet worden uitgeweken naar tweedelijns- of zelfs laatstelijnsantibiotica. In Nederland blijkt ook Staphylococcus aureus in 2024 vaker resistent tegen antibiotica van eerste keuze dan in eerdere jaren. Deze bacterie veroorzaakt onder andere huidinfecties.

Antibioticagebruik verschilt per zorginstelling
Huisartsenpraktijken, ziekenhuizen en verpleeghuizen schreven in 2024 ongeveer even vaak antibiotica voor als in 2023. Wel varieert het gebruik sterk tussen instellingen. In ziekenhuizen stijgt de laatste jaren het gebruik van laatstelijnsantibiotica.

Antibioticagebruik en -resistentie bij dieren
Het antibioticagebruik in de Nederlandse veehouderij is stabiel, na een flinke daling vanaf 2009. Ook de antibioticaresistentie bij dieren is stabiel. Landbouwhuisdieren krijgen alleen nog bij hoge uitzondering en onder strikte voorwaarden antibiotica die voor mensen onmisbaar zijn.

Maatregelen
Door verkeerd of onnodig gebruik van antibiotica kunnen bacteriën resistent worden tegen antibiotica. Een infectie door resistente bacteriën kan minder goed behandeld worden met antibiotica en kan daardoor ernstiger verlopen. Juist gebruik van antibiotica bij mens en dier en infectiepreventiemaatregelen zijn de hoekstenen van het Nederlandse beleid.

Over het rapport
In het jaarlijkse rapport NethMap One Health 2025 – voorheen NethMap/MARAN – staan de gegevens over antibioticumgebruik en antimicrobiële resistentie in Nederland in 2024, voor mensen en dieren. U vindt de link naar het rapport hier.